Ένωση Πολιτών για την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Η Αναθεώρηση του Συντάγματος και η Κοινωνία των Πολιτών
Τα δύο πιο βασικά δημοκρατικά ελλείμματα της κοινωνίας μας είναι ο κρατισμός και η αγοροκρατία. Το πρώτο έλλειμμα παίρνει τη μορφή μιας αυταρχικής και συγχρόνως αναποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης από την μια μεριά, και ενός πολιτικού συστήματος όπου κυριαρχεί η κομματικοκρατία: η υπονόμευση δηλαδή της αυτονομίας της κοινωνίας των πολιτών μέσω της κομματικοποίησης όλων των χώρων της. Από τις επαγγελματικές οργανώσεις και τα συνδικάτα μέχρι την εκκλησία και τον αθλητισμό.
Όσο για την αγοροκρατία, αυτή συνίσταται στην γεωμετρικά αυξανόμενη δυνατότητα του οικονομικού κεφαλαίου να αγοράζει λίγο-πολύ αυτόματα πολιτικό και πολιτισμικό κεφάλαιο (π.χ., τα ΜΜΕ). Ο συνδυασμός κρατισμού και αγοροκρατίας συνθλίβει κυριολεκτικά τον χώρο της κοινωνίας των πολιτών – ενός χώρου που θα έπρεπε να λειτουργεί, όχι στη βάση του εμπορικού ή κομματικού οφέλους, αλλά στη βάση της κοινωνικής αλληλεγγύης και της λογικής του δημόσιου συμφέροντος. Αν και την τελευταία δεκαετία παρουσιάζεται και στην χώρα μας ένα «άνοιγμα» και μαζικοποίηση του τρίτου αυτού χώρου που κάθε σύγχρονη κοινωνία που προσβλέπει σε ένα ουσιαστικό και ισορροπημένο εκσυγχρονισμό οφείλει να έχει, η σχετικά ατροφική παρουσία της κοινωνίας πολιτών στη χώρα μας δεν έχει ακόμα ανατραπεί. Παρόλα αυτά έχουν ήδη καταγραφεί 3.000 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις κάθε μορφής στην Ελλάδα. Αυτή η νέα πραγματικότητα που στηρίζεται από την μια στην «επιστροφή της πολιτικής με νέες μορφές» και από την άλλη στην προώθηση της ιδέας του κοινωνικού εθελοντισμού – το 2001 έχει ορισθεί ως το Διεθνές Έτος Εθελοντών από τον Ο.Η.Ε – αποτελεί μια ελπιδοφόρα προοπτική με ευρύτερες επιπτώσεις. Η κρίση των παραδοσιακών πολιτικών κομμάτων, το μπλοκάρισμα του πελατειακού δικομματισμού και οι νέες ανάγκες για την ποιότητα ζωής των πολιτών δεν πρέπει να οδηγήσουν στην κάλυψη του κενού με συντηρητικές και εθνικιστικές οπισθοδρομήσεις ή επιφανειακές ανανεώσεις αλλά να αποτελέσουν εφαλτήριο για έναν ριζικό εκδημοκρατισμό της ελληνικής κοινωνίας προς τον 21ο αιώνα.
Η Ένωση Πολιτών για την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ πιστεύει ότι η βασική προϋπόθεση για τον παραπέρα εκδημοκρατισμό της χώρας είναι η υπέρβαση, η αποδιάρθρωση του πλέγματος «κρατισμός – αγοροκρατία» που ο συνδυασμός τους μέσα από την μορφή των Διαπλεκομένων συμφερόντων αναζωογονεί επιπλέον τα γνώριμα από την δεκαετία του ’80 αντανακλαστικά μιας «αγοραφοβίας» και ενός πρόχειρου αντικαπιταλισμού. Γι’ αυτό η συνταγματική αναθεώρηση πρέπει να στοχεύει στην ενδυνάμωση και ανάπτυξη της κοινωνίας των πολιτών. Αυτός ο στόχος έχει και διαδικαστικές και ουσιαστικές διαστάσεις. Στο διαδικαστικό επίπεδο η κυβέρνηση και ιδίως τα μέλη του κοινοβουλίου που έχουν την κύρια ευθύνη της αναθεώρησης, θα έπρεπε πριν διαμορφώσουν τελικές προτάσεις, να συμβουλευθούν συστηματικά και σε βάθος ομάδες και οργανώσεις των οποίων οι σκοποί σχετίζονται άμεσα με τα άρθρα του Συντάγματος που βρίσκονται στη διαδικασία αλλαγής. Για παράδειγμα το υπό αναθεώρηση άρθρο 24 που αφορά τα δάση έχει άμεση σχέση με τους σκοπούς πολυάριθμων οικολογικών οργανώσεων που δρουν στη χώρα μας. Το ότι κανείς από τους υπευθύνους δεν σκέφτηκε να συμβουλευτεί αυτές και άλλες σχετικές οργανώσεις δείχνει σε τι βαθμό η κομματικοκρατία ηγεμονεύει στην κοινωνία μας.
Στο ουσιαστικό επίπεδο τώρα, είναι επιτακτική ανάγκη να δοθεί περισσότερη δύναμη και αυτονομία στις Ανεξάρτητες (από το κράτος) Διοικητικές Αρχές, ενώ από την άλλη να θεσπιστούν αυστηρά όρια στην τάση των κομμάτων και των οικονομικά ισχυρών να «αποικιοποιούν» αυτό που ο Habermas αποκαλεί Βιόκοσμο – δηλαδή τον χώρο της κοινωνίας των πολιτών και του πολιτισμού.
Είναι γι’ αυτό κρίσιμος ο χώρος της επικοινωνίας και των ΜΜΕ. Είναι κεφαλαιώδους σημασίας η ορθή και ανεξάρτητη λειτουργία του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης που θα εποπτεύει τον χώρο της ραδιοτηλεόρασης ο οποίος πρέπει να απαρτίζεται από τρεις κατηγορίες φορέων. Την Δημόσια Ρ/Τ, την ιδιωτική αλλά και την αναγκαία να δημιουργηθεί Τηλεόραση των Πολιτών του τρίτου φορέα όπου οι ίδιοι οι παραγωγοί πολιτισμού θα έχουν τον πρώτο λόγο.
Περικλής Βασιλόπουλος 